Co to jest bractwo?

Już w pierwszych wiekach chrześcijaństwa wierni pomimo prześladowania tworzyli stowarzyszenia zgodnie z obowiązującymi normami prawa cywilnego. Początkowo wspólnoty chrześcijańskie korzystały z doświadczenia kolegiów rzymskich imperium Rzymu, które organizowały pogrzeby dla zmarłych członków i pomagały ich rodzinom po śmierci bliskich. Pierwszymi udokumentowanymi bractwami chrześcijańskimi były stowarzyszenia grabarzy. Zajmowały się one grzebaniem zmarłych w katakumbach i utrzymywaniem cmentarzy (por. Marian Sudarcki, BRACTWA CHARYTATYWNE W POLSCE OD ŚREDNIOWIECZA DO KOŃCA XVIII WIEKU, Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościoła 101(2014), s. 234-296).
Rozwój bractw chrześcijańskich nastąpił po zalegalizowaniu chrześcijaństwa jako religii państwowej. W kolejnych wiekach różnicowały się ich struktury i cele. Wśród nich ważne miejsce zajęły bractwa, których celem był nie tylko konkretny cel apostolski, ale także troska o formację ich członków. Na uwagę zasługuje fakt, że w Rzymie i Egipcie rozwijały się organizacje żeńskie (diakonesy, czyli stowarzyszeni gorliwych dziewic) poświęcające się opiece nad chorymi kobietami.

Dzisiaj za bractwa uznaje się publiczne stowarzyszenia wiernych zatwierdzone przez kompetentną władzę kościelną, które podejmują misję w następujących dziedzinach:
• kult – poprzez tworzenie miejsc kultu (np. kościoły, kaplice, bazyliki) i opiekę nad nimi; troska o liturgię ze szczególnym uwzględnieniem lokalnych tradycji; organizacja pielgrzymek, procesji oraz rekolekcji tematycznych;
• dzieła miłosierdzia – tworzenie i wspieranie działalności szpitali, hospicjów, szkół; opieka nad bezdomnymi oraz ubogimi; wspieranie dzieł misyjnych;
• katechizacja – promocja chrześcijańskiej wizji człowieka i świata poprzez organizację spotkań formacyjnych, warsztatów, seminariów oraz publikacje;
• kultura – troska o zachowanie dziedzictwa architektury i sztuki sakralnej; kultywowanie tradycyjnych form pobożności ludowej (m.in. śpiew, procesje, teksty liturgiczne).

Jerzy Flaga skazuje na dwa elementy konstytutywne elementy bractw: kształt struktury organizacyjnej oraz zakres obowiązków ich członków. Ich właściwa obecność decydowała o ich zatwierdzeniu przez Stolicę Apostolską oraz nadaniu im licznych przywilejów, m.in. związanych z odpustami (por. J. Flaga, BRACTWA RELIGIJNE W EPOCE STAROPOLSKIEJ W ŚWIETLE ICH ORGANIZACJI I STRUKTURY WEWNĘTRZNEJ, Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościoła 107(2017), s. 89-101).

Tożsamość i misja

Bractwa to ludowe szkoły wiary i kuźnie świętości. W Europie były one i nadal pozostają chrześcijańskim świadkiem żywej wiary. Są cichym, ale aktywnym zaczynem chrześcijańskiej animacji lokalnych społeczeństw w dzisiejszej Europie. Jednocześnie stanowią one zachowany do naszych czasów wyraz ludowej religijności oraz skarbiec wielowiekowych tradycji.